Korzystanie z samochodu współmałżonka w działalności gospodarczej może być dobrym sposobem na obniżenie kosztów prowadzenia firmy bez konieczności kupowania nowego auta. Przedsiębiorcy mają kilka możliwości prawnego rozliczenia takiego pojazdu, jednak muszą spełniać określone wymogi. W artykule przedstawiamy, jak wygląda to w praktyce.
1. Użytkowanie samochodu współmałżonka – podstawowe warunki
Zgodnie z polskim prawem przedsiębiorca może wprowadzić prywatny składnik majątku do swojej działalności gospodarczej, co wymaga złożenia oświadczenia o przekazaniu go na cele firmowe. Jeśli jednak mowa o samochodzie będącym własnością współmałżonka, sprawa wygląda nieco inaczej i zależy od kilku kluczowych kwestii:
Wspólność majątkowa – jeżeli między małżonkami obowiązuje wspólność majątkowa, a pojazd został nabyty w trakcie trwania małżeństwa, to może on być używany w działalności jednego z małżonków bez potrzeby zawierania dodatkowych umów, takich jak umowa użyczenia czy dzierżawy.
Własność pojazdu – samochód musi być faktycznie współwłasnością małżonków. Jeśli jest własnością wyłączną współmałżonka (np. nabyty przed zawarciem małżeństwa), sytuacja wymaga dodatkowych formalności.
Potwierdzenie tych zasad znajduje się w interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 1 sierpnia 2019 roku (sygn. 0114-KDIP3-1.4011.323.2019.1.MJ). Zawieranie umów najmu lub kupna w przypadku majątku wspólnego jest zbędne, ponieważ przedmiot ten stanowi wspólność ustawową małżeńską.
2. Użytkowanie samochodu współmałżonka jako środka trwałego
Samochód współmałżonka może być wprowadzony do ewidencji środków trwałych firmy. Jeśli pojazd jest wykorzystywany wyłącznie w działalności jednego z małżonków, można przyjąć pełną wartość jego nabycia jako wartość początkową. Jeżeli natomiast oboje z małżonków prowadzą odrębne działalności i chcą użytkować ten sam samochód, można wprowadzić go do obu ewidencji środków trwałych, ale z rozdzieloną wartością początkową.
Przykład 1
Pan Mariusz prowadzi działalność gospodarczą i chce wprowadzić do firmy samochód będący własnością jego żony, która zobowiązała się nie używać pojazdu w swojej działalności. Może więc wprowadzić pojazd jako środek trwały swojej firmy, przyjmując pełną wartość z dokumentu zakupu jako wartość początkową.
Przykład 2
Pani Martyna i jej mąż prowadzą dwie odrębne działalności gospodarcze i planują wspólne użytkowanie samochodu o wartości 60 000 zł. Mogą wprowadzić ten pojazd jako środek trwały w obu firmach, przyjmując połowę wartości początkowej – po 30 000 zł – w każdej działalności.
3. Odliczenia i amortyzacja
Samochód współmałżonka wykorzystywany w działalności jednego z małżonków może być amortyzowany, o ile spełnione są wymogi wspólności majątkowej i zakupu pojazdu w trakcie trwania małżeństwa. Amortyzacja ta odbywa się na zasadach ogólnych, co oznacza, że rozliczana jest pełna wartość początkowa wprowadzona do ewidencji środków trwałych.
4. Odliczenie VAT i kosztów eksploatacji
Wykorzystując samochód współmałżonka w firmie, przedsiębiorca może odliczyć koszty jego eksploatacji:
50% VAT od wydatków eksploatacyjnych (gdy samochód jest używany również prywatnie).
100% VAT – jeśli samochód jest wykorzystywany wyłącznie w działalności gospodarczej, a przedsiębiorca prowadzi ewidencję przebiegu pojazdu (tzw. kilometrówkę VAT).
20% kosztów podatkowych w ramach PIT, gdy samochód jest używany zarówno prywatnie, jak i służbowo.
Przykład 3
Pani Anna poniosła w listopadzie 2024 roku wydatek na naprawę samochodu w wysokości 2 000 zł brutto (w tym 370 zł VAT). Może odliczyć 50% VAT (185 zł) oraz 20% kosztów netto (326 zł) jako koszty uzyskania przychodów.
5. Dokumentowanie wydatków i oświadczenie o przekazaniu pojazdu
Aby poprawnie rozliczyć koszty związane z eksploatacją samochodu współmałżonka, przedsiębiorca powinien prowadzić szczegółową dokumentację:
Faktury i paragony powinny być wystawiane na przedsiębiorcę prowadzącego działalność.
Oświadczenie o przekazaniu pojazdu – w przypadku wprowadzenia pojazdu współmałżonka jako środka trwałego warto sporządzić oświadczenie o przekazaniu składnika majątku na potrzeby działalności gospodarczej, choć nie jest to formalnie wymagane, jeśli obowiązuje wspólność majątkowa.
Podsumowanie
Wprowadzenie samochodu współmałżonka do działalności gospodarczej pozwala na obniżenie kosztów, jednak wymaga odpowiedniego podejścia do przepisów oraz prawidłowego dokumentowania wydatków. Kluczowe znaczenie mają tu wspólność majątkowa oraz wyraźne rozdzielenie użytkowania pojazdu między działalnością gospodarczą a użytkowaniem prywatnym. Dzięki temu przedsiębiorcy mogą w pełni wykorzystać możliwości rozliczeniowe zgodnie z obowiązującymi przepisami.